تفاوتی ندارد که در مقیاس ملی مشغول حمل و نقل ریلی هستید یا بین‌المللی؛ در هر دو صورت برای مدیریت بهتر و بهره‌وری بالاتر ناوگان ریلی، به پیاده‌سازی برنامه‌های نوین، استراتژی‌های جدید و استفاده از تجهیزات خاص نیاز دارید. یکی از این روش‌های کارآمد و نسبتاً نوین برای مدیریت بهتر عملیات حمل و نقل ریلی داخلی و بین‌المللی، قطار برنامه ای است که قصد داریم در این مقاله جدید از بلاگ «سپهران ریل» به‌طور مفصل به آن بپردازیم. اگر از مدیران ارشد، مدیران اجرایی یا میانی شرکت‌های حمل و نقل ریلی داخلی هستید و می‌خواهید با گسترش دانش خود به پیشرفت و توسعه کسب‌و‌کارتان کمک کنید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با مفهوم قطار برنامه ای
همان‌طور که در ابتدا گفتیم، صنعت صادرات و واردات ریلی مانند باقی صنایع، برای راکدنشدن و جلوگیری از مدیریت ناکارآمد، نیاز مبرمی به پیاده‌سازی روش‌های مدیریتی و اجرایی نوین دارد. امروزه با گسترش محبوبیت و تقاضای استفاده از حمل و نقل ریلی داخلی و بین‌المللی و برخورد با سد مقاوم تحریم‌ها، بیش از هر زمان دیگری نیاز به یک سیستم مدیریتی متفاوت احساس می‌شود. قطار برنامه ای راهی مطمئن و کاربردی برای گذرکردن از سد قدرتمند تحریم و پاسخ‌گویی به نیازهای مشتریان است.
این سیستم مدیریتی بهینه یا همان قطار برنامه ای، ارائه‌کننده شیوه‌ای کاملاً نو و اختصاصی برای تمام مراحلی است که کنار هم قرار دادن آن‌ها، پروسه حمل و نقل ریلی را تکمیل می‌کند. این مراحل عبارت‌اند از:
– مدیریت نوین و برنامه‌ریزی دقیق برای زمان بارگیری واگن‌های تجاری؛
– مشخص‌کردن زمان دقیق حرکت قطارها؛
– پیداکردن کوتاه‌ترین و ایمن‌ترین مسیر عبوری برای قطارهای تجاری؛
– اعلام تعداد و نام ایستگاه‌هایی که قطار در آن‌ها توقف می‌کند؛
– تخصیص منابع به بهترین شیوه؛
– استفاده‌‌کردن از سامانه‌ها و سیستم‌های پیشرفته برای رهگیری و ردیابی واگن‌ها (مانند استفاده از سیستم ردیاب و دوربین‌های امنیتی)؛
– برنامه‌ریزی دقیق و بدون خطا برای مرحله تخلیه بار واگن در مقصد نهایی؛
– مدتزمان لازم برای فرایند بارگیری و تخلیه بار در هر ایستگاه راه‌آهن.
هدف از پیاده‌‌کردن سیستم قطار برنامه ای، بهبود کارایی، افزایش سرعت و کاهش خطاهای این پروسه پیچیده و حساس است. برای هر شرکت حمل و نقل ریلی داخلی یا بین‌المللی ضرورت دارد که شیوه مدیریتی خود را به این سمت‌و‌سو ببرد تا از بروز خسارت‌ها و بی‌نظمی‌هایی که به طولانی‌ترشدن این فرایند منجر می‌شوند، جلوگیری کند و بهره‌وری و راندمان خود را افزایش دهد.
آشنایی با مکانیسم و شیوه کارکرد قطار برنامه ای
همان‌طور که اشاره کردیم، به دلیل وجود تحریم‌ها، کشور ما دیواری شیشه‌ای اما بسیار مقاوم میان آنچه واقعاً نیاز دارد و آنچه می‌تواند در اختیار داشته باشد، احساس می‌کند. این تحریم‌های اقتصادی باعث می‌شوند دسترسی به واگن‌ها و لوکوموتیوهای بیشتر برای ما محدود و حتی غیرممکن شود. به همین دلایل، برای از حرکت نایستادن چرخ ریلی اقتصاد کشور، باید همین تعداد محدود واگن و قطار را برای بیشترین میزان بهره‌وری مدیریت کرد.
در این برنامه مشخص می‌شود که کدام قطار، پس از بارگیری چه محموله‌هایی و در چه زمانی از مبدأ حرکت کرده و در ساعت مشخصی به مقصد می‌رسد. این پروسه کاملاً بهینه‌سازی شده است، به‌گونه‌ای که در کوتاه‌ترین و ایمن‌ترین حالت ممکن، بیشترین مقدار محموله را میان نقطۀ مبدأ و مقصد جابه‌جا کند.
به‌علاوه، سیستم مدیریتی قطار برنامه ای شکل و شیوه دیگری هم دارد: در این روش، لوکوموتیوهای کاملاً اختصاصی با ظرفیت مشخصی وارد شبکه ریلی می‌شوند. این شیوه انشعاب دیگری هم پیدا می‌کند و آن هم به این صورت است که این قطارهای اختصاصی با ظرفیت مشخص، فقط و فقط نوع خاصی از محموله را میان دو یا چند نقطه جغرافیایی جابه‌جا می‌کنند. برای مثال، اداره پست برای ارسال مرسولات پستی از این سیستم مدیریتی کمک می‌گیرد.
از مزایای روش قطار برنامه ای چه می‌دانیم؟
از همان ابتدا گفتیم که این سیستم و دیدگاه مدیریتی نوین، به جهت صعودی‌‌کردن نمودار راندمان هر شرکت حمل و نقل ریلی داخلی به وجود آمده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما برای بیان مزایای این روش، تنها اشاره‌‌کردن به این مورد کفایت نمی‌کند و لازم است در ادامه، به‌صورت موردی به آن بپردازیم:
استفاده از تمام پتانسیل‌ها
برای شروع بحث مزایای این شیوه مدیریتی می‌توان این جمله معروف را نقل قول کرد که «انسان در سختی‌ها به شکوفایی می‌رسد». با استفاده از این سیستم برنامه‌ریزی، شرکت‌های حمل‌کننده از تمام ظرفیت‌های واگن‌ها استفاده می‌کنند و با پایه‌ای‌ترین تجهیزات و امکانات، بیشترین میزان کارایی را ایجاد می‌کنند.
کاهش وابستگی به زیرساخت‌های بیشتر با قطار برنامه ای
مدیریت ناوگان ریلی به شیوه قطار برنامه ای به سازمان‌های خصوصی و دولتی این فرصت را میدهد که از بند وابستگی به ایجاد فرصت‌های جدید و زیرساخت‌های نوین رها شوند. با تغییر این دیدگاه که برای شروع یک کسب‌و‌کار، باید تمام تجهیزات و زیرساخت‌ها در اختیار ما باشد، فرصت‌های شغلی بیشتری تولید می‌شود؛ همچنین، با استفاده از همان شبکه ریلی سابق و لوکوموتیوهای فعال، می‌توانید به حمل و جابه‌جایی انواع کالا بپردازید و فقط به برنامه‌ریزی دقیق و کامل نیاز دارید.
افزایش بهره وری
با افزایش سرعت حمل و نقل ریلی، کاهش هزینه‌ها و بالارفتن سطح ایمنی در این روش، بهره‌وری شرکت‌های حمل‌کننده بالاتر می‌رود؛ در همین راستا، شرکت‌ها یا افرادی که به‌صورت مستقل در دنیای تجارت فعالیت دارند و اقدام به اجاره واگن تجاری می‌کنند هم با پرداخت کمترین هزینه، بیشترین خدمات را در مدتزمان کوتاهی دریافت می‌کنند. برنامه‌ریزی زمان شروع و پایان حرکت قطارها در مسیرهای متفاوت، معامله‌ای کاملاً برد-برد برای طرفین درگیر است.
افزایشی شدن ظرفیت خطوط ریلی
در نظر بگیرید که پیش از روی‌کارآمدن این دیدگاه مدیریتی، قطارها پس از پرشدن ۷۰ درصد ظرفیت خود وارد شبکه ریلی می‌شدند. اما حالا همان واگن‌های سابق با دربرگرفتن مقدار بیشتری محموله و استفاده از تمام ظرفیت خود، در زمان کوتاه‌تری، تعداد بیشتری از بسته‌های تجاری و شخصی را به مقصد می‌رسانند.
جلوگیری از بروز خطا و خسارات
گفتیم که با وجود قطار برنامه ای، تمام جزئیات مربوط به حرکت قطار از نقطه آغاز تا پایان مشخص می‌شود. درنتیجه، احتمال برخورد قطارها با یکدیگر کاهش پیدا می‌کند، تأخیر برای بارگیری یا تخلیه بار به‌شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده یا از بین می‌رود و احتمال گم‌شدن یا قاچاق محموله‌ها به سبب وجود سامانه‌های ردیاب و دوربین‌های امنیتی به پایین‌ترین حد خود می‌رسد.
نتیجه گیری
سعی کردیم در این مقاله شما را با مفهومی جدید، یعنی سیستم مدیریت شبکه حمل و نقل ریلی داخلی یا همان قطار برنامه ای آشنا کنیم. از چگونگی عملکرد، هدف از ایجاد این دیدگاه مدیریتی و مزایای به‌کارگیری آن نیز برای شما گفتیم. امید است پس از خواندن این مطلب، دانش شما در این زمینه افزایش پیدا کرده باشد و توانسته باشیم به سؤالات احتمالی شما پاسخی واضح داده باشیم. «سپهران ریل»، یکی از شرکت‌های حمل و نقل ریلی بین المللی، با استفاده از این شیوه مدیریتی و دراختیارداشتن تیم متخصص و حرفه‌ای، برنامه‌ریزی دقیقی برای حمل سفارش‌ها و بهینه‌سازی پروسه حمل و نقل ریلی انواع کالا انجام میدهد.