عوامل متعددی در افزایش محبوبیت حمل و نقل ریلی مؤثر بوده‌اند. خطوط راه‌آهن گسترده‌تر شده و این مسئله، افزایش حجم حمل و نقل ریلی و بهبود عملکرد گمرک ریلی جنوب و سایر مناطق کشور را به دنبال داشته است. به همین دلیل، برخی از بازرگانان ترجیح می‌دهند که کالا و بار خود را از طریق خطوط ریلی دریافت، یا به مقصد موردنظر ارسال کنند. گمرک ریلی در جنوب ایران که زیر نظر اداره کل راه‌آهن جنوب فعالیت دارد، در حال حاضر دارای سه محور کلی حمل و نقل ریلی است و مبدأ هر سه محور، در شهر اهواز قرار دارد. در این مقاله جدید از بلاگ «سپهران» با گمرک ریلی جنوب آشنا می‌شویم و عملکرد پروژه‌های لجستیکی ریلی را بررسی می‌کنیم.
اهمیت گمرک ریلی جنوب و نقش آن در حمل‌ونقل بین‌المللی
گمرک مانند سایر نهادهای قانونی، زیر نظر دولت اداره می‌شود و نحوه عملکرد آن به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در اقتصاد و رشد مالی کشور تأثیرگذار است. بدین ترتیب که اداره گمرک، مسئولیت جمع‌آوری مالیات حمل و نقل را بر عهده دارد و بخش قابل توجهی از درآمد دولت، از عوارض وارداتی و صادراتی تأمین می‌شود. علاوه بر مسائل مادی، اداره گمرک نقش مؤثری در حفاظت از امنیت مرزها ایفا می‌کند و اولین سد راه ورود کالاهای قاچاق و غیرقانونی به شمار می‌رود.
طبیعتاً نحوه عملکرد گمرک، با توجه به وارد یا صادر کردن کالا، متفاوت است. بنابراین، اداره گمرک مهم‌ترین مرحله حمل و نقل هوایی، زمینی، دریایی و ریلی است؛ چراکه این اداره موظف است با توجه به پارامترهای استاندارد و تعیین‌شده، کالاها و محصولات فرستاده‌شده را ارزیابی و در صورت تأیید، مجوز ترخیص کالا و ورود به کشور را صادر کند. همچنین، برای صادرات کالا به مقصد مفروض و ردکردن آن از سد گمرک، لازم است بازرگانان و صاحبان محموله، برای صحت‌سنجی اسناد و فاکتور کالاها، مجوزهای مورد نیاز را ارائه کنند. درحقیقت، اداره گمرک به‌عنوان اولین سپر دفاعی دولت در برابر تخطی از قوانین حمل و نقل بین‌المللی شناخته می‌شود.
مزایای حمل و نقل در گمرک ریلی جنوب
روش‌های گوناگونی برای حمل و نقل داخلی و بین‌المللی وجود دارد و بازرگانان با توجه به نوع محموله، وزن کالا، وجود محدودیت مالی و عجله‌داشتن در رسیدن بار به مقصد، مناسب‌ترین روش را انتخاب می‌کنند. ارسال بار از طریق خطوط راه‌آهن، نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی مزایایی دارد که باعث افزایش محبوبیت این روش حمل و نقل شده است. در ادامه به برخی از مزایای حمل و نقل به‌واسطه گمرک ریلی جنوب نسبت به سایر روش‌ها اشاره می‌کنیم.
ظرفیت و گنجایش بالا برای پذیرش بار
قطارهای باربری قابلیت حمل محموله‌های سنگین و حجیم را در مسافت‌های طولانی دارند. به‌طور کلی، می‌توان گفت که یک قطار دوپشته، گنجایش بار تقریباً 250 تا 280 کامیون را دارد. بنابراین، افرادی که قصد ارسال بارهای سنگین و حجیم را دارند، بهتر است حمل و نقل از طریق راه‌آهن را در اولویت قرار دهند.
ایمنی و آرامش
برتری اصلی حمل و نقل ریلی نسبت به سایر روش‌ها، ایمنی و آرامش خاطر نسبت به سلامت محموله است. برای مثال، عملکرد قطارها با تغییرات آب‌وهوایی و شرایط جوی مانند بارش باران و برف دچار اختلال نمی‌شود. همچنین، نسبت به روش‌های هوایی، زمینی و دریایی، احتمال وقوع اتفاقات ناگوار مانند تصادف، غرق‌شدگی و خرابی، در روش حمل و نقل ریلی بسیار کمتر است.
سرعت بیشتر در مسافت‌های طولانی
بازرگانان همواره برای تحویل سریع در مسافت‌های طولانی، هواپیماهای باربری را در اولویت قرار می‌دادند. این در حالی است که با حمل و نقل ریلی، محموله پس از چند روز کاری به مقصد می‌رسد و هزینه آن نسبت به حمل و نقل هوایی بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است. البته اصلی‌ترین دلیل سرعت حمل و نقل از طریق راه‌آهن، عدم توقف در طول مسیر است.
سازمان‌دهی یکنواخت و منظم
خطوط راه‌آهن نسبت به خطوط بنادر تجاری و فرودگاه‌ها دقیق‌تر و منظم‌تر سازمان‌دهی شده‌اند. بنابراین، در باربری ریلی درصد خطای کمتری در زمان حمل بارها وجود دارد. مسیرها و برنامه‌های حرکتی در حمل و نقل ریلی ثابت هستند و خدمات باربری راه‌آهن نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل منظم‌تر ارائه می‌شود.
مصرف سوخت کمتر
ارسال بار از طریق خطوط راه‌آهن، نسبت به دیگر روش‌ها به تولید آلودگی کمتری منجر می‌شود. برای مثال، قطارها در یک مسافت معین، نسبت به کامیون‌ها سوخت کمتری مصرف می‌کنند. این مسئله باعث شده است که از نظر زیست‌محیطی، حمل و نقل ریلی روش مناسب‌تری باشد.
حمل و نقل ارزان‌تر
درصد زیادی از هزینه‌های راه‌آهن برای حمل و نقل ریلی به‌عنوان هزینه‌های ثابت پرداخت می‌شوند و تقریباً در این روش هزینه‌های مضاعف وجود ندارد. همچنین، گفتنی است که متوسط هزینه‌های حمل و نقل ریلی، با افزایش محموله‌ها کاهش پیدا می‌کند. علاوه‌براین، با توجه به نیروهای کار نه‌چندان پرتعداد، حمل و نقل ریلی از این نظر نیز ارزان‌تر از سایر روش‌هاست.
مراحل ترخیص کالا از گمرک ریلی جنوب
اصلی‌ترین اشتراک گمرک‌های ریلی، دریایی، زمینی و هوایی این است که بازرگانان برای واردکردن کالاها، باید مراحل ترخیص کالا را گذرانده باشند. ترخیص کالا کلید واردکردن محموله به داخل مرز کشور است. با افزایش مسیرهای ریلی و ترانزیت خارجی، واردات از طریق خطوط راه‌آهن و ترخیص کالا از گمرک ریلی جنوب، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. به‌طور کلی، صرفه‌جویی ۵۰ تا ۷۰ درصدی در مصرف سوخت و پخش وزن بار در مسافت‌های طولانی، باعث شده است که راه‌آهن به یکی از به‌صرفه‌ترین بسترها برای باربری تبدیل شود.
بااین‌حال، ترخیص کالا از گمرک ریلی جنوب مراحل خاص و حساسی دارد. ترخیص کالا باید با ملازمات و تشریفات قانونی انجام شود. گفتنی است که قوانین ترخیص کالا، چندان به روش حمل و نقل بستگی ندارد و نوع بار، وزن بار، محتوای بار، کشور مبدأ و مقصد و… در فرایند ترخیص تأثیرگذارتر هستند. در ادامه به‌صورت خلاصه، مهم‌ترین و ضروری‌ترین مراحل ترخیص کالا از گمرک ریلی را مرور می‌کنیم:
• ثبت نام در سیستم EPL: کالاها توسط مأموران معاینه و بررسی می‌شوند. در این مرحله صاحبان محموله باید در سامانه EPL اظهارنامه‌ای ارائه کنند که حاوی اطلاعات کلیدی درباره محموله است.
• احراز هویت و مسیریابی: در این مرحله، پس از تأیید مدارک و ثبت اظهارنامه، صاحبان کالا یک شماره ثبت دریافت می‌کنند. این شماره، درحقیقت کد شناسایی اظهارنامه ثبت‌شده است.
• اخذ مجوزهای مورد نیاز: با توجه به نوع ارسال و محتوای محموله، ارائه مجوزهایی مانند استاندارد، بهداشت، مخابرات، قرنطینه، انرژی اتمی، تجهیزات پزشکی، وزارت راه، مالیات و… برای ترخیص کالا ضروری است.
• بررسی تعرفه‌ها و ارزیابی بارها توسط کارشناسان گمرک: در این مرحله، تعرفه گمرکی محموله با اسناد مربوطه مقایسه می‌شود و در صورت تأیید مجوزها، کالا برای ترخیص آماده می‌شود.
• صدور سند و تسویه تعرفه‌ها: پس از صدور مجوز ترخیص کالا، صاحبان محموله باید مبلغ تعیین‌شده را پرداخت کنند و سپس رسید آن را ارائه دهند. پس از این مرحله، مجوز سبز گمرکی برای ترخیص صادر می‌شود و با پرداخت هزینه‌های نهایی، کالا برای خروج از گمرک آماده می‌شود.
اهمیت اداره راه‌آهن و گمرک ریلی جنوب
آدرس گمرک ریلی جنوب با سه محور اصلی حمل و نقل ریلی در اداره کل راه‌آهن جنوب، یعنی محورهای اهواز-اندیمشک تا ایستگاه هفت‌تپه، اهواز-بندر امام‌خمینی-ماهشهر و اهواز-خرمشهر-شلمچه مشخص می‌شود. این اداره در جنوب، مجموعاً 18 ایستگاه را با 474 کیلومتر خطوط ریلی اصلی و 198 کیلومتر خطوط فرعی پوشش می‌دهد. شبکه ریلی در استان خوزستان، مجموعاً 6درصد از طول کلی شبکه ریلی کشور را تشکیل می‌دهد و از نظر حمل و نقل باری، بعد از اداره راه‌آهن یزد، هرمزگان در جنوب، شرق و اصفهان در رتبه پنجم قرار دارد. حمل و نقل بین‌المللی از طریق خطوط راه‌آهن و ترخیص گمرک ریلی جنوب، به دلیل مجاورت با مرزهای خاکی با کشورهای متعدد همواره اهمیت زیادی داشته است.
نتیجه گیری
اهمیت خطوط راه‌آهن و حمل و نقل ریلی کالا در سال‌های اخیر به اثبات رسیده است. خدمات حمل و نقل ریلی نسبت به حمل و نقل بار به‌صورت هوایی، زمینی و دریایی، مزایای متعددی دارد که به جذب بازرگانان و صاحبان کسب‌وکارها به راه‌آهن‌ها و اداره گمرک ریلی منجر شده است. مجموعه «سپهران ریل راسا» با 14 نمایندگی فعال در نواحی ریلی در سراسر کشور، حمل و نقل داخلی و بین‌المللی را از مبدأ تا مقصد مدیریت می‌کند. شما می‌توانید با مراجعه به سایت و برقراری تماس با مشاوران متخصص، برای دریافت خدمات سپهران در تشریفات گمرکی و شماره‌تماس گمرک ریلی اقدام کنید.