قوانین و مقررات همواره در جهت حفظ نظم و بهبود کیفیت خدمات در حوزه حمل و نقل بین المللی ریلی نقش مهمی را ایفا کرده‌اند. هر کشوری نسبت به شرایط موجود، قوانینی را برای بخش حمل و نقل ریلی داخلی خود وضع می‌کند که شرکت حمل و نقل ریلی داخلی، ملزم به رعایت این شیوه‌نامه‌ها و قوانین است؛ اما وقتی صحبت از بخش بین الملل می‌شود، نیازمندی به قوانین جامع‌تر و کنوانسیون‌های مربوط احساس می‌شود. همین موضوع سبب به وجود آمدن اتحادیه‌های متعددی با قوانین و شیوه‌‌نامه‌های مربوطه شده است؛ اما مقرراتی به صورت کلی و جامع وجود دارند که هر شرکت حمل و نقل بین المللی ریلی را موظف به رعایت آن‌ها می‌کند.
در این مقاله قصد داریم قوانین حمل و نقل بین المللی ریلی را با یک دیگر بررسی کنیم و پیشنهاد می‌دهیم تا انتهای محتوا همراه ما باشید.
چرا در حوزه حمل و نقل ریلی بین المللی به قوانین نیاز داریم؟
در حمل و نقل بین المللی ریلی کالا، توجه به نکات و ظرایف مربوط به حمل کالا، چند برابر می‌شوند؛ چرا که افزایش مسافت، تفاوت شرایط جوی کشورها و مسائل متعدد دیگری، می‌توانند روی کیفیت ارائه خدمات حمل و نقل بین المللی ریلی تاثیر بگذارند.
همچنین انواع کالاها، از جمله کالاهای فاسدشدنی، زیرمجموعه‌های کالاهای خطرناک، شیمیایی یا سمی، توجه بیشتری را از جانب شرکت حمل و نقل بین المللی ریلی طرف قرارداد شما به عنوان صاحب کالا، می‌طلبند؛ بنابراین ضرورت وجود قوانینی برای تضمین امنیت کالا و کیفیت خدمات حمل ریلی، افزایش می‌یابد.
پیش‌تر نیز در وبسایت سپهران ریل راسا، به موارد مشابهی همچون «دستورالعمل بارگیری ریلی در حمل و نقل» یا قوانین مربوط به «ترخیص کالا در حمل و نقل ریلی» اشاره کردیم که مطالعه این مقالات نیز می‌تواند برای شما کمک‌کننده باشند.
قوانین حمل و نقل ریلی بین المللی
قوانین و مقررات حمل و نقل بین المللی ریلی، به طور جامع از ۱۱ ماده تشکیل شده و در سال ۱۳۸۴به تصویب شورای نگهبان رسیده است؛ در ادامه به شرح این قوانین می‌پردازیم:
ماده ۱:
به منظور افزايش سهم حمل و نقل بین المللی ریلی از طريق جذب و گسترش سرمايه‌گذاری‌های مورد نياز و ارتقاء بهره‌وری و ارائه خدمات مطلوب به مشتريان به آن‌ها اجازه داده می‌شود تا بـا حفـظ مالكيـت دولـت بـر شـبكه ريلی به شركت‌های حمل ونقل ريلی خصوصی و تعاونی و موسـسات معتبـر در ارائـه خدمات وابسته، از شبكه حمل و نقل ريلی و تأسيـسات و امكانـات مربوطه با رعايت اين قانون بهره‌برداری كنند.
تبصره ۱:
شركت حمل و نقل بین المللی ریلی، شخصيت حقوقی است كه توسط اشـخاص حقيقـی و حقـوقی، بـا اخذ مجوز از شـركت راه‌آهـن جمهـوری اسـلامی ايـران كـه در ايـن قـانون راه‌آهـن ناميـده می‌شود و با تأمين ناوگان (لكوموتيو و يا واگن) مورد نياز به منظور جابه‌جایی (كالا، مـسافر) تأسيس می‌گردد.
آئين‌نامه تأسيس و فعاليت شركت‌های حمل و نقل ريلی و همچنين مشخصات فنی ناوگان مجـاز بـه سـير در شبكه، حداكثر ظرف مدت دو ماه به تصويب وزير راه و ترابری می‌رسد.
تبصره ۲:
شرايط و نحوه بهره‌برداری شركت‌ها ومؤسسات معتبر در امر خدمات وابسته بـه حمل و نقل بین المللی ریلی در چارچوب قوانين موجود و اين قانون خواهد بود و آئين‌نامه اجرایی آن بـه تـصويب وزير راه و ترابری می‌رسد.
تبصره ۳:
خدمات وابسته به حمل و نقل ريلی شامل موارد زیر است:
- سرويس‌های مرتبط با امر ناوگان و شبكه،
- امـور پایانه‌های تعميرات،
- امور بهره‌برداری از ناوگان، پشتيبانی‌های فنی و مهندس،
- سيستم‌های کنترل و ناوبری قطار و كليه تجهيزات و سرويس‌های فنی تعمير،
- نگهداری خطـوط، شـبكه ريلی، سرويس‌های ارتباطی (مخابراتی) و علائم می‌باشد.
تبصره ۴:
شركت حمل و نقل ريلی می تواند با اخذ مجـوز از مراجـع ذی‌ربط در ديگـر شـقوق حمـل و نقل نيز فعاليت نمايد.
ماده ۲:
به منظور حفظ ايمنی تردد ناوگان ريلی، شرايط و دستورالعمل‌های فنـی و ايمنـی مـرتبط بـا سير و حركت وسايل نقليه ريلی توسط هيئت مديره راه‌آهن تهيه و ابلاغ می‌گردد و شركت‌های بهره‌بردار خطوط، مكلف به رعايت آن‌ها می‌باشند. راه‌آهن موظف به نظارت بر اجرای كامل ضوابط، مقررات و دستورالعمل‌های فنی و ايمنی حركت خواهد بود.
تبصره ۱:
آئين‌نامه تعيين انواع تخلفات و جرايم مربوط به سير و حركت ناوگان، در شبكه حمل و نقل بین المللی ریلی و نحوه رسيدگی به آن‌ها توسط هيئت مديره راه‌آهن تهيـه و بـه تـصويب هيئـت وزيـران خواهد رسيد. ميزان جرائم مربوط به اين تخلفات از يک ميليون ریال تـا ۲۰ ميليون ريال تعيين می‌گردد.
تبصره ۲:
تعيين ميزان مسئوليت‌های كيفری و مدنی سوانح ريلـی ناشـی از اجـرای ايـن قـانون و سـوانح ريلی ناشی از فعاليت‌های راه‌آهن، توسط كميسيون‌های جلوگيری از سوانح راه‌آهـن مـستقر در نواحی صورت می پذيرد. درصورت اعتراض اصحاب دعوی به نظريه كميسون‌های فـوق، موضـوع بـه كميـسيون عـالی رسـيدگی سـوانح راه‌آهـن، بـا عـضويت نماينـده انجمـن صـنفی شركت‌های حمل و نقل بین المللی ریلی ارجاع و نظريـه آن غيـر قابـل اعتـراض می باشـد. راه‌آهـن و شـركت‌های موضوع اين قانون، در صـورت بـروز سـوانح ريلـی، مطـابق قـانون، مشمول مـسئوليت مـدنی جبران خسارت و پرداخت ديه به افراد سانحه ديده می‌باشند.
تبصره ۳:
آئين‌نامه اجرای كميسيون‌هـای جلـوگيری از سـوانح نـواحی راه‌آهـن و كميـسيون عـالی جلوگيری از سوانح راه‌آهن با پيشنهاد وزارت راه و ترابری به تصويب هيئت وزيران می‌رسد.
ماده ۳:
راه‌آهن موظف است تا تردد ريلی را به گونه‌ای برنامه‌ريزی، هدايت و كنترل كند كه سير و حركت ناوگان متعلق به كليه شركت‌های حمل و نقل بین المللی ریلی (اعـم از دولتـی و غيـردولتـی) در شرايط يكسان از نظر تعرفه دسترسی و استفاده از شبكه، امكان‌پذير گردد.
ايجاد محدوديت عبور واگن هر يك از شركت‌ها توسط راه‌آهن به جـز مـوارد تعيـين شـده در مقـررات ايمنی حركت و ظرفيت خطوط، تخلف محسوب می‌شود و در صورت بروز هر گونه خسارت ناشـی از اين محدوديت برای شركت‌های حمل و نقل ريلی و تأیيد آن توسط مراجع ذي‌صلاح، راه‌آهن مكلف بـه جبران آن است.
ماده ۴:
تعيين مقررات و استانداردهای مربوط به توليـد، واردات، تعميـر و نگهداری ناوگـان ريلـی بر عهده راه‌آهن می‌باشد و دستگاه‌های نظـارت‌كننـده و كليـه توليدكننـدگان و وارد‌كننـدگان مربوطه مكلف به رعايت آن هستند.
ماده ۵:
راه‌آهن موظف است بـه منظـور اسـتفاده از ظرفيـت مـازاد ارتبـاطی موجـود از شـبكه حمل ريلی اختصاصی خود نسبت به ارائه سرويس‌هـای ارتبـاطی بـا سـيم و بـی‌سـيم، در خصوص انتقـال داده‌هـا بـه شركت‌های خصوصی اقدام نمايد. آئين‌نامه مربوط، حداكثر ظرف دو ماه به تصويب وزير راه و ترابری می‌رسد.
ماده ۶:
تعرفه بهره‌برداری از شبكه حمل و نقل ريلی كشور به منظور عبور يك يا چند واگن و يا يك قطار كامل (باری يا مسافری) به صورت باردار يا خالی از روی شبكه حمل ريلی بر حسب وزن، ظرفيت و طول واگن، طول و ابعاد كالای بارگيری شـده در واگن‌هـای ويـژه، مـسير حركـت، شـرايط مـسير و ديگر عوامل مؤثر در اين راستا و همچنين سرويس‌های ارتبـاطی، بـه موجـب آئـين نامـه ای خواهد بود كه توسط هيئت مديره راه‌آهن تهيـه و با تـصويب وزيـر راه و ترابـری لازم‌الاجـرا است.
تبصره ۱:
نرخ بهره‌برداری از شبكه حمل ريلی بايستی به گونه ای تعيين شود كه ضـمن تـأمين هزينـه‌هـای بهره‌برداری از شبكه در بخش ريلی بـرای صـاحبان كـالا و سـرمايه گـذاران نـسبت بـه ديگـر حقوق حمل و نقل دارای مزيت باشد.
تبصره ۲:
با توجه به مزيت‌های حمل و نقل بین المللی ریلی و در صورت عدم تكافوی نـرخ بهـره‌بـرداری بـرای تأمين هزينه‌های نگهداری شبكه، دولت می‌تواند از سال ۱۳۸۵ اعتبارات مورد نياز اين شـيوه از حمل و نقل را همانند هزينه‌های نگهداری تأسيسات زيربنایی ساير شـقوق حمـل و نقـل، در بودجه‌های سنواتی از محل صرفه‌جويی مصرف سوخت منظور نمايد.
ماده ۷:
راه‌آهن مكلف است با برنامه‌ريزی و رعايت مقررات مالی، واگن‌های حمل و نقل بـار و مـسافر خود را با زمان‌بندی مناسب به گونه‌ای كه در امر حمل و نقل ريلی كالا و مـسافر، خللـی ايجـاد نشود به شركت حمل و نقل ريلی واگذار نمايد.
تبصره ۱:
اجازه دادن نيروی كشش به وسيله راه‌آهن با رعايت مقررات و شـرايط يكـسان بـه شـركت‌های حمل و نقل ريلی با اخذ هزينه‌های عملياتی بلامانع است.
ماده ۸:
شركت حمل و نقل ريلی بار با انعقاد قرارداد حمل و صدور بارنامه و شركت‌های حمل و نقـل ریلی مسافر با صدور بليط توسط شـركت يـا نماينـدگی مجـاز طـرف قـرارداد آنـان در مقابـل صاحبان كالا و يا مسافران مسئوليت دارند.
تبصره ۱:
حدود مسئوليت شركت حمل و نقل بین المللی ریلی در مقابل صاحبان كالا و يا مسافران و نحوه ايفـای آن در چارچوب قوانين موجود و اين قانون است كه آئين‌نامه اجرایی آن به تـصويب وزيـر راه و ترابری می‌رسد.
تبصره ۲:
برای هر واگن يک بارنامه و برای هر مسافر يک بليط جداگانه صادر می‌شود.
تبصره ۳:
راه‌آهن با پذيرش ناوگان شركت حمل و نقل ريلی، مـسئول حفـظ و نگهـداری ناوگـان و تأمين سلامت سير آنان می‌باشد.
تبصره ۴:
بارنامه و بليط مسافرين به صورت متحدالشكل توسط هيئت مديره راه‌آهـن تهيـه مـی‌شـود و چگونگی تنظيم و صدور بارنامه و بليط به موجب دستورالعمل مصوب هيئت مـديره راه‌آهـن خواهد بود.
ماده ۹:
نرخ حمل و نقل ريلی بار متناسب با حمل و نقل جاده ای، به صورت توافقی فی‌مـابين صـاحبان کالا و شرکت حمل و نقل بین المللی ریلی تعيـين و اجـرا خواهـد شـد. بهـای بلـيط مـسافرين توسـط شركت‌های حمل و نقل ريلی در هر مسير و برحسب نوع و درجـه واگـن، قطـار و خـدماتی كـه ارائه می‌شود تعيين و پس از تأیيد هيئت مديره راه‌آهن به مرحله اجرا در می‌آيد.
ماده ۱۰:
شركت‌های حمل و نقل بین المللی ریلی مكلف به رعايت كليه مقـررات، ضـوابط و دسـتورالعمل‌هـايی هستند كه در چارچوب قوانين كشور توسط هيئت مديره راه‌آهن تهيه و ابلاغ می‌گردد.
ماده ۱۱:
هر واگن و لوكوموتيو موضوع ماده ۱ دارای يك سـند رسـمی و دارای شـماره مخـصوص خواهد بود كه توسط هيئت مديره راه‌آهن به نام مالك صادر خواهد شد. اين سند قابل ترهين می‌باشد؛ به طوری كه با اعلام ذی‌نفع، اسناد واگن و لوكوموتيو توسط هيئت مـديره راه‌آهـن بـه نام ذی‌نفع و يا فردی كه او تعيين می‌کند، تغيير خواهد يافت.
نتیجه‌گیری:
شرکت حمل ریلی سپهران ریل راسا، با تعهد به قوانین و مقررات مربوطه، امنیت و سلامت کالای شما را طی حمل و نقل بین المللی ریلی، تضمین خواهد کرد. تمامی خدماتی که از بهترین شرکت حمل و نقل بین المللی ریلی و داخلی، انتظار دارید را از سپهران ریل راسا بخواهید. جهت اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.