هنگامی که سخن از مبادلات تجاری، صادرات و واردات و به‌صورت کلی تحویل و توزیع محموله‌ها می‌رسد، دو المان اصلی مورد توجه قرار می‌گیرند: واسطه و مسیر. در این پروژه‌های لجستیکی واسطه می‌تواند هواپیمای مخصوص حمل بار، کشتی‌های باری، کانتینر، واگن‌های مخصوص جابه‌جایی کالا یا حتی کامیون باشد. در ادامه، این واسطه می‌تواند از مسیرهای دریایی، هوایی، ریلی و جاده‌ای گذر کرده تا به مقصد نهایی رسیده و مأموریت را به پایان برساند. اما تنها وجود این المان‌ها و عناصر کافی نیست. شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی با درنظرگرفتن ماهیت، حساسیت و فوریت ارسال بار، بهترین مسیر و مناسب‌ترین وسیله حمل‌کننده را انتخاب می‌کنند. در مواقعی که محموله صادراتی یا وارداتی از اهمیت و حساسیت بسیار زیادی برخوردار باشد، برای جلوگیری از ایجاد خسارات و پرداخت غرامت، مسیرهای بهینه‌سازی شده را به مسیرهای معمول ترجیح می‌دهند. این مسیرهای ویژه در حمل و نقل ریلی، تحت عنوان «کریدورهای ترانزیت ریلی» شناخته می‌شوند. در ادامه این مقاله جدید از بلاگ «سپهران» بیشتر با این مفهوم و اهمیت آن آشنا خواهیم شد. اگر از فعالان حوزه صادرات و واردات هستید یا می‌خواهید با افزایش عمق ذخیره اطلاعاتی خود برای ورود به این بازار آمادگی کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم همراه ما بمانید.
کریدورهای ریلی چگونه تعریف می‌شوند؟
اگر برای تعریف و توضیح این واژه سراغ لغت‌نامه‌ها را بگیریم، متوجه می‌شویم این کلمه معادل دالان یا راهرو در زبان فارسی است. اما در دنیای تجارت، این مفهوم کمی از یک دالان ساده فراتر رفته و تعریف گسترده‌تری دارد. کریدورهای ترانزیت ریلی، به شبکه‌های حمل و نقل ریلی بین‌المللی مهندسی‌شده، دقیق، ایمن و کاربردی اطلاق می‌شوند که به‌عنوان مسیرهای کلیدی برای عبور محموله‌های گوناگون و حتی مسافران در سراسر جهان شناخته می‌شوند. این کریدورها با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و اقتصادی مناطق مختلف طراحی شده و سپس به مرحله احداث می‌رسند.
مهم‌ترین کریدورهای ترانزیت ریلی در سراسر جهان
پس از آشنایی اولیه با مفهوم کریدورهای ریلی، این مسیرهای ایمن و کاربردی برای حمل انواع محموله، نوبت به آشنایی با مهم‌ترین کریدورها در سراسر جهان می‌رسد. کریدورهای مخصوص حمل بار نقش حیاتی در تسهیل و پرورش تجارت بین‌المللی و بهبود اقتصاد جهانی دارند. این کریدورها از نظر وسعت زیادی که دارند و دسترسی به کشورهای متفاوت، اهمیت پیدا می‌کنند:
- کریدور ترانس سیبری (Trans-Siberian Corridor): این کریدور که مناطق شرقی روسیه را به مناطق غربی روسیه متصل می‌کرد، با طول بیش‌از ۹۲۸۹ کیلومتر به عنوان طولانی‌ترین خط راه‌آهن در جهان شناخته می‌شد. کشورهای قزاقستان و چین نیز می‌توانستند از طریق این مسیر به اروپا تجارت منظم داشته باشند. اما پس از آغاز تحرکات نظامی میان روسیه و اوکراین، فعالیت این کریدور متوقف شد و در حال حاضر، خدمت‌رسانی ندارد.
- کریدور ترانس خزر (Trans-Caspian Corridor): این کریدور سواحل شرقی دریای خزر را به کشورهای آسیای میانه متصل می‌کند. کشورهای قزاقستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، چین از این مسیر تجاری خطی و مطمئن استفاده می‌کنند تا جان تازه‌ای به صنعت صادرات و واردات خود ببخشند.
- کریدور شرق به غرب (جاده ابریشم): این کریدور با قدمتی بیش‌از دو هزار سال، به عنوان یکی از کهن‌ترین کریدورهای بین‌المللی در جهان شناخته می‌شود. بازرگانان آسیایی می‌توانند با استفاده از این مسیر حمل و نقل ترانزیتی ایمن، محموله‌های خود را پس از گذرکردن از ایران و کشورهای شرق آسیا، به کشورهای حوزه مدیترانه، کشورهای آسیای غربی و حوزه قفقاز ارسال کنند.
- کریدور خلیج فارس و دریای سیاه: این کریدور به‌راحتی چهار نقطه اقتصادی پویا و ارزشمند خلیج فارس و دریای عمان، دریای خزر، دریای سیاه و در نهایت، دریای مدیترانه را به یکدیگر متصل می‌کند. با استفاده از این مسیر ویژه، فعالان تجاری می‌توانند به کشورهایی همچون گرجستان، یونان، بلغارستان، ارمنستان و کشورهای عضو اتحادیه اروپا دسترسی داشته باشند. البته باید توجه داشت این کریدور از ماه ژانویه سال ۲۰۲۳ فعالیتی نداشته و شروع جنگ قره‌باغ نیز مزید بر علت شده است. انتظار می‌رود در آینده و با پایان درگیری‌ها و بهبود زیرساخت‌ها، کریدور خلیج فارس و دریای سیاه فعالیت خود را از سر بگیرد.
مزایای کریدورهای ترانزیت ریلی و نقش آن‌ها بر اقتصاد جهانی
تکمیل و بهبود کریدورهای ترانزیت ریلی نتایج و مزایای اقتصادی فراوانی را برای مناطق ذی‌نفع به همراه دارد. بعضی از این نتایج عبارت‌اند از:
- کاهش هزینه‌های مربوط به حمل و نقل: استفاده از کریدورهای ترانزیت ریلی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به کاهش هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی کمک می‌کند؛ چرا که این کریدورها با بهبود روند حمل و نقل و استفاده بهینه از زیرساخت‌های ریلی و ایجاد مسیرهای کوتاه‌تر و کم‌خطرتر، مصرف سوخت را به حداقل رسانده و احتمال آسیب‌دیدن وسیله حمل‌کننده را کاهش داده‌اند.
- روند افزایشی صادرات و واردات: این کریدورهای ریلی به شرکت‌های حمل‌کننده و شرکت‌های بازرگانی اجازه می‌دهند به‌راحتی به مناطق جدید و بازارهای بین‌المللی دسترسی پیدا کنند. این دسترسی راحت‌تر نقش مهمی در توسعه تجارت و افزایش گردش مالی شرکت‌ها دارد.
- تسهیل فرایند توزیع محصولات: کریدورهای ترانزیت ریلی به توزیع محصولات به‌صورت سریع‌تر، کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر کمک می‌کنند. این امر نقش مهمی در به‌حداقل‌رساندن زمان تحویل محموله‌ها بازی می‌کند.
- جلوگیری از قانون‌شکنی: به دلیل ایمن‌بودن مسیر از نظر عوامل انسانی و مهندسی راه‌ها، خطر آسیب‌رسیدن به محموله، تصادفات وحشتناک، قاچاق کالا و دزدی بسیار کاهش پیدا می‌کند.
محموله‌های عبوری از کریدورهای ترانزیت ریلی
کریدورهای ترانزیت ریلی بخش عمده‌ای از حجم محموله‌های صادراتی یا وارداتی در ابعاد بین‌المللی را به خود اختصاص می‌دهند. به‌علاوه، به دلیل گستردگی آن‌ها و وجود یک الگوی مویرگی، نیازهای جوامع هدف را مورد بررسی قرار می‌دهند تا به‌صرفه‌ترین انواع کالا را صادر کرده یا به کشور مبدأ وارد کنند. به همین دلیل است که ادعا می‌شود تنوع محموله‌های عبوری از کریدورهای ریلی در سراسر جهان بسیار زیاد است. اما به‌طور معمول، بیشترین محصولاتی که از این کریدورها عبور می‌کنند شامل موارد زیر می‌شود:
- محموله‌های آهن؛
- محموله‌های زغال‌‌سنگ؛
- نفت، مشتقات نفتی و فراورده‌های پتروشیمی؛
- انواع کالاهای خام و صنعتی؛
- محصولات کشاورزی و زراعی مانند گندم؛
- انواع الیاف و البسه؛
- انواع سوخت.
نتیجه گیری
بهره‌برداری از کریدورهای ترانزیت ریلی در صنعت حمل و نقل مزایای قابل توجهی دارد. این کریدورها نقشی بسیار مهم و حیاتی در احیا و تسهیل تجارت بین‌المللی و ادغام منافع اقتصادی بازی می‌کنند. با توجه به رشد روزافزون تجارت جهانی، اهمیت و بهره‌برداری بهینه از کریدورهای ترانزیتی در آینده افزایش خواهد یافت. توسعه و بهبود زیرساخت‌های ریلی و اتصال مناطق مختلف از طریق این کریدورها، بهبود قابل توجهی در فرایندهای تجارت و رشد اقتصادی به همراه خواهد داشت. به همین خاطر، تلاش کردیم در این مقاله از بلاگ «سپهران ریل» اطلاعات بیشتری در ارتباط با این مسیرهای خطی و ویژه برای عبور انواع کالا در اختیار شما بگذاریم. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات تکمیلی و چگونگی صادرات و واردات انواع محموله از کریدورهای فعال، با کارشناس‌های ما در ارتباط باشید.