حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی یکی از روش‌های محبوب جهت جابه‌جایی انواع کالا به شمار می‌رود؛ اما چگونگی حمل و نقل ریلی، وابسته به ویژگی‌های واگنهای باری قطار می‌باشد. با توجه به همین موضوع، اگر قصد انتخاب این روش را دارید، باید اول با انواع واگن های باری و موارد استفاده هرکدام آشنا باشید.
در این مقاله از وبسایت سپهران ریل راسا، به آشنایی با 8 نوع از واگنهای باری، برای جا به جایی کالا می‌پردازیم.
چنانچه می‌خواهید قبل از از آشنایی با ویژگی‌های واگنها، اطلاعات دقیق‌تری از شیوه حمل و نقل ریلی داخلی و بین‌المللی به دست آورید، می‌توانید سری هم به مقاله حمل و نقل ریلی چیست؟ بزنید.
یک قطار باری شامل چه بخش‌های است؟
واگنها را می‌توان همان کوچک ترین واحد سازنده یک قطار دانست. این واگنهای با توجه به آنچه در حال حمل آن هستند، با ویژگی‌های متفاوتی طراحی میشوند. واگنهای قطارهای مسافربری، در مقابل واگنهای یخچال دار که برای حمل و نقل کالاهای فاسدشدنی استفاده میشوند، تفاوت فاحشی دارند، اما ممکن است این تفاوت‌ها تا اندازه لبه‌های واگن باری، کاهش یابند.
به طور کلی، یک قطار باری هم مانند دیگر قطارها، مجموعه‌ای از واگن هاست؛ پس در ادامه به معرفی و توضیح 8 نوع از این واگنها در حوزۀ حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی می‌پردازیم و عملکرد هر کدام را توضیح می‌دهیم:
1. واگن مسقف: مناسب کالاهای آسیب‌پذیر
واگنهای مسقف، قابلیت این را دارند که درهای آن‌ها به طور کامل قفل و پلمپ شود و به این ترتیب، در حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی، محیطی مناسب برای کالاهای آسیب پذیر فراهم می‌‌کنند؛ مخصوصاً کالاهایی که در مجاورت با نور خوشید، هوا و رطوبت فاسد میشوند.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای مسقف:
- بارهای فله ای مانند: گندم و ذرت
- کلیه کالاهای بسته‌بندی
- کودهای شیمیایی
- کالاهایی با قابلیت فساد در برابر شرایط جوی
مشخصات فیزیکی واگنهای مسقف:
در طراحی واگنهای مسقف چهار دریچه در قسمت طولی سقف و شش دریچه جانبی به چشم می‌خورد. این دریچه‌‌ها از طریق ضامن‌‌هایی ایمن و محکم به قسمت‌‌هایی مخصوص از واگن متصل شدهاند. برای آن که عامل بیرونی نتواند از محیط بیرون به داخل واگن نفوذ پیدا کند، دریچه‌‌های سقفی را با نوار لاستیکی می‌‌پوشانند.
واگنهای مسقف، در دو مدل ساخته میشوند تا بارگیری و تخلیه بارهای فله‌ای راحت‌تر صورت گیرد:
واگن مسقف دو محوره:
در این نوع واگن یک درب کشویی و دو هواکش در دو طرف وجود دارد.
واگن مسقف چهار محوره:
این واگنها دارای دو درب کشویی و دو هواکش در دو طرف می‌باشد.
2. واگن یخچال‌دار: مناسب انواع کالاهای فاسدشدنی
حمل و نقل ریلی داخلی یا حتی حمل و نقل ریلی بین‌المللی، با ظهور واگن های یخچال دارمتحول شد. حفظ کالاهای فاسدشدنی در حین جا به جایی که پیش از این یک دغدغه بزرگ برای تاجران و صادرکنندگان بود، حالا با وجود سردخانه‌ها و کمپرسورهای قوی خنک‌کننده، برطرف شدهاند.
بارگیری کالاها در این واگنها در محفظه‌هایی با دمای منفی 20 تا مثبت 4 درجه صورت می‌گیرد و عایق‌بندی این محفظه‌های خنک کننده با مواد گوناگونی انجام می‌گیرد تا خیال شما را از بابت سلامت کالا در حین حمل و نقل راحت کند.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای یخچال‌دار:
- مواد پروتئینی
- مواد غذایی منجمد
- داروها
- لبنیات
مشخصات فیزیکی واگنهای یخچال‌دار:
واگنهای یخچال‌دار در دو مدل 2 محوره و 4 محوره تولید و به سردخانه مجهز شدهاند. این سرد خانه‌ها با داشتن کمپرسورهایی که به موتور و گاز سرد کننده آمونیاک متصل هستند، دما را در محدوده مناسب نگه می‌دارند.
درب‌های جانبی این واگنها با زواره‌های پلاستیکی پوشانده میشوند تا جلوی نفوذ گرما را بگیرند و عایق بندی آن‌ها با استفاده از موادی مانند نمونه‌های زیر انجام می‌گیرد:
- پشم شیشه
- ورق‌های آکوستیک
- ورق‌های سربی
- ورق‌های فولادی ضد زنگ
- چوب‌پنبه مصنوعی
3. واگن مسطح یا پلتفرم: مناسب حمل بارهایی با وزن بالا
واگنهای مسطح که با عنوان پلتفرم نیز شناخته میشوند، می‌توانند یکی از بهترین انتخاب‌ها جهت حمل و نقل ریلی داخلی یا حتی حمل و نقل ریلی بین‌المللی انواع کالا و محصولات با وزن بالا باشند.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای مسطح:
- ماشین‌آلات
- قطعات آهنی
- مصالح ساختمانی مانند میلگرد و تیرآهن
- کانتینر
مشخصات فیزیکی واگنهای مسطح:
طراحی این واگن به صورت صفحه‌های مسطح است که برای حفظ ایمنی بار، دارای ستون‌هایی با قابلیت چرخش 90 درجه هستند. برای بارگیری آسان تر، لبه‌هایی در دوطرف این واگن تعبیه شده است که در زمان بارگیری، این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شود تا عبور وسایل نقلیه راحت‌تر صورت گیرد.
این نوع واگنها در مدلهای معمولی و عریض با 2، 4 یا 6 محور تولید میشوند.
واگن کمرشکن: یکی از انواع واگنهای مسطح
تعداد واگنهای کمرشکن در ایران بسیار محدود است. واگن کمرشکن برای حمل کالاهایی با وزن و ارتفاع زیاد اختصاصی‌سازی شده است.
4. واگن فله‌بر: دارای قابلیت تخلیه سریع
واگنهای فله بر، همانطور که از اسم‌شان برمی‌آید، انتخابی مناسب برای حمل انواع محصولات فله هستند. این واگنها با قابلیت حمل و تخلیه غلات از پایین، می‌توانند جهت حمل و نقل ریلی داخلی یا حتی در سطح گسترده‌تر و در حمل و نقل ریلی بین‌المللی نیز، مورد توجه قرار بگیرند.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای فله‌بر:
- انواع محصولات فله مانند غلات
- زغال سنگ و محصولات مشابه
مشخصات فیزیکی واگنهای فله‌بر:
این واگن با داشتن حجمی حدودی 138مترمکعب، قابلیت بارگیری تا 71 تن محصول را دارا می‌باشد.
5. واگن مخزن‌دار یا تانکر: مناسب حمل انواع مایعات، روغن و سوخت‌های فسیلی
اگر کالایی که شما قصد جابه‌جایی آن در سطح کشور را دارید در دسته مایعات قرار گیرد یا زیرمجموعه مواد سوختی باشد، حتما پیشنهاد یک شرکت حمل و نقل ریلی داخلی به شما، استفاده از واگنهای مخزن‌دار خواهد بود.
حتی اگر قصد صادرات مواد نفتی را داشته باشید، راهی که شرکت حمل و نقل ریلی بین‌المللی جلوی پای شما خواهد گذاشت نیز استفاده از همین تانکرهاست.
واگنهای مخزن‌دار دارای موج‌گیرهایی هستند که آن‌ها را برای بارگیری مواد و مایعات حساس، از آسیب‌های احتمالی محفوظ می‌دارد.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای مخزن‌دار:
- انواع سوخت و مواد نفتی
- انواع روغن‌ها
- انواع مایعات دیگر
مشخصات فیزیکی واگنهای مخزن‌دار:
در بخش بالایی واگن، درهای بزرگ و دایره شکل با درپوشی محکم، جهت ورود تعمیرکاران تعبیه شده است. در کنار این درب اصلی، درب دیگری نیز وجود دارد که دارای دریچه شیر تخلیه گاز و مایعات است. درها و شیر تخلیه در واگن مخزن دار کامل پلمپ میشوند و امنیت در آن‌ها بالاست. دو سوپاپ در جدار واگن مخزن دار دیده می‌شود که یکی از سوپاپ‌ها تخلیه گاز داخل مخزن را بر عهده دارد و دیگری نیز هواگیری را انجام می‌دهد. واگنهای مخزن دار که در حمل و نقل ریلی داخلی طرفدار دارند، همانند دیگر واگنها در دو مدل ۲ و ۴ محوره ساخته میشوند.
6. واگن لبه کوتاه: واگنی برای حمل انواع مصالح و کالاهای سنگین‌وزن
به واگن‌هایی با ارتفاع 40 تا 60 سانتی‌متری، واگن لبه کوتاه گفته می‌شود که در بخش حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی کاربرد دارند، در صورتی که لبه‌های جانبی این نوع واگن، عمود بر خط راه آهن باز شوند، می‌توان از آن‌ها به عنوان واگن مسطح نیز استفاده کرد.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای لبه کوتاه:
- آهن‌آلات
- ماشین‌آلات
- مصالح ساختمانی
- کالاهایی با وزن بالا
- کانتینر
مشخصات فیزیکی واگنهای لبه کوتاه:
با لبه‌های جانبی کوتاه شناخته و در دو مدل 2 و 4 محوره تولید میشوند. حداکثر ظرفیت این واگنها، 56 تن می‌باشد.
7. واگن لبه بلند: با ظرفیت بالا در بارگیری
برای حمل کالاهایی با وزن کم و حجم بالا، از واگنهای لبه‌بلند استفاده می‌شود. این واگنها در بخش حمل و نقل ریلی داخلی برای حمل مواد معدنی که باید از معادن انتقال پیدا کنند، استفاده زیادی دارد. همچنین در حمل و نقل ریلی بین‌المللی نیز در جهت صادرات انواع کالاهای صنعتی می‌توان این نوع واگن را انتخاب کرد.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای لبه بلند:
- انواع مواد معدنی
- کالاهای صنعتی
مشخصات فیزیکی واگنهای لبه بلند:
واگنهای لبه بلند در مدلهای 2، 4 و ۶ محوره ساخته میشوند که مدل ۴ محوره آن تا میزان ۵۷ تن قابلیت بارگیری دارد. برخی از واگنهای لبه بلند دارای دریچه تحتانی و جانبی هستند و برخی دیگر ممکن است فاقد دریچه باشند. این دریچه‌‌ها در کف واگن عمل تخلیه بار را انجام می‌دهند.
در انتهای هر طرف واگنهای لبه بلند، لبه بلندی وجود دارد که از طریق لولا به کف واگن متصل میشوند. برای آنکه تخلیه بار راحت‌تر صورت بگیرد، این لبه‌های بلند باید به سمت پایین متمایل شوند.
نوعی دیگر از واگنهای لبه بلند: واگن شن‌کش
دسته‌ای از واگنهای لبه بلند حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی، هستند که عموما در حمل موادی مانند شن، زغال‌سنگ، سنگ آهک و دیگر مواد معدنی مشابه، کاربرد دارند.
تخلیه بار در این نوع واگن، از طریق دریچه تحتانی و سپرهای فلزی مخصوص، به صورت مستقیم صورت می‌گیرد. به همین منظور در کف و در قسمت محور طولی این واگنها تعدادی دریچه تخلیه تعبیه شده است.
8. واگن قیفی: از سری واگنهای فله بر
در حمل و نقل ریلی داخلی و حمل و نقل ریلی بین‌المللی با عنوان واگنهای Hopper نیز شناخته میشوند. در جهت حفاظت کالا در برابر شرایط جوی، قیف‌هایی سرپوشیده در این نوع واگن تعبیه شده است.
نمونه کالاهای قابل حمل با واگنهای قیف:
- کالاهای فله ای و غیر بسته‌بندی
- مصالح ساختمانی مانند سیمان
- کودهای فله
- سنگ معدن
- غلات
مشخصات فیزیکی واگنهای قیف:
واگن هاپرِ باز، برای حمل کالاهایی همچون زغال‌سنگ به کار می‌رود در حالی که واگن هاپرِ سرپوشیده، جهت جابه‌جایی کالاهایی مانند غلات و شکر کاربرد دارد؛ بنابراین ویژگی‌های فیزیکی این نوع واگن با توجه به کالایی که حامل آن می‌باشد، متفاوت است.
نتیجه‌گیری:
با تمام نکاتی که ذکر شد، می‌توانید با انتخابی هوشمندانه تر، بهترین واگن مناسب برای حمل کالای ارسالی خود را از شرکت حمل و نقل داخلی یا بین‌المللی منتخب تان رزرو کنید.
در این بین، نکته حائز اهمیت، انتخاب بهترین شرکت حمل و نقل ریلی داخلی و بین‌المللی است که بتواند با توجه به ویژگی‌های محصولات شما، بهترین روش را جهت ارسال کالا، به شما ارائه کند.
شرکت حمل و نقل ریلی بین‌المللی سپهران ریل راسا، برترین ارائه‌دهنده خدمات حمل و نقل در ایران، شما را در ارسال کالاهای خود به نقاط مختلف ایران و خارج از مرزهای کشور، یاری می‌کند.